१३. आपला आहार

राजूच्या घरी

बाबा : चला. जेवायला बसू. पण राजू-दिसत नाही तो ? नेहमी तर सगळ्यांच्या आधी हजर असतो.

आई : त्याला थोडा ताप आहे. मघाशीच भी त्याला मऊ दहीभात दिला होता. आता जरा त्याचा डोळा लागला अाहे.

बाबा : मग झोपूदे त्याला. आपण जेवायला सुरुवात करायची का ?

ताई : लगेच बसूया. मला खूप भूक लागली अाहे. आज़ शाळेत लंगडीची मँच होती. मी मॅच खेळून आले आहे. 
आई : ये. बैस लगेच. 
ताई : आई, कोबीची भाजी कशाला ग केलीस?तुना माहिती आहे ना मला आवडत नाही ? मला नको बाई !

आई : ताई, असे बोलू नये, बाल. प्रकृती धडधाकट रहायला हवी की नको ? मग सगळे पदार्थ नको का खायला ? आणि ताटात काहीही टाकायचे नाही.

ताई : बरोबर आहे. शाळेत देखील बाई नेहमी हेच सांगतात. भी ताटात भाजी टाकणार नव्हते. 
बाबा : आता कसे शहाण्यासारखे बोललीस.

ताई : काबा, हे काय ? तुम्ही एकच भाकरी घेतलीत ? तुमचे पोट कसे भरणार ?

आजोबा : तो दिवसभर कचेरीत बैठे काम करतो. भूक लागणार कशी ? आम्ही अंगमेहनतीची कामे करत होतो.

एका वेळी चार-चार भाक-या फस्त करत होतो. आता माझे वय झाले अाहे पहिल्यासारखी भूक लागत नाही.

आजी : मला सुद्धा अलीकडे भूक लागत नाही.

आई : हो ना! सासूबाईंचे जेवण किती कमी झाले आहे! सासूबाई, तुमच्यासाठी अर्थी भाकरी कुस्करून दुधात कालवून ठेवली आहे.

pg75

सांगा पाहू 
० राजूला आईने मऊ दहीभात का दिला ? 
० ताईंला खूप भूक कशामुळे लागली होती ? 
० बाबांना एकच भाकरी का पुरते ? 
० आजी आणि आजोबा कमी का खातात ?

नवा शब्द शिका !

आहार : रोजच्या रोज दोन वेळच्या जेवणात 
आपण काही अन्नपदार्थ खातो शिवाय काही अन्नपदार्थ इतर वेळेस खातों. याखेरीज दिवसाकाठी आपण कधीतरी दूध, चहा, कॉफी, सरबत भी पेयपदार्थही घेतो. दिवसभरात जे खाद्यपदार्थ आणि पेयपदार्थ आपल्या पोटात जातात, त्या सर्वांना मिळून 'आहार' म्हणतात.

० आहार जास्त किंवा कमी का होतो ?
एखाद्या दिवशी आपल्याला भूक जास्त लागते. तेव्हा आपण भरपूर जेवतो. त्या दिवशी आपला आहार जास्त असतो. कधी भूक कमी असते तेव्हा आपण थोडेसेच जेवतो. त्या दिवशी आपला आहार कमी असतो.

सांगा पाहू

या दोघींपैकी जास्त आहार कोणाचा असेल? का ?
काई तरूण आहे , त्यामुळे किचा आहार जास्त आहे. याऊलट आजी म्हातारी आहे, त्यामुळे तिचा आहार कमी आहे.

pg76

काही कामे करताना शरीराची भरपूर आणि वेगाने हालचाल होते, शरीराला भरपूर कष्ट पडतात. अशी कामे अंगमेहनतीची कामे होत. अंगमेहनतीची कामे केल्यामुळे खूप भूक लागते.

काही कामे एका जागी बसून करायची असतात. ती करताना शरीराला फार कष्ट पडत नाहीत. अशा कामांना बैठी कामे म्हणतात. बैठी कामे करणा-यांची भूक त्यामानाने कमी असते.

अंगमेहनतीची कामे करणा-या व्यक्तीचा आहार जास्त असतो. त्यांना अधिक अन्नाची गरज असते

माहीत आहे का तुम्हाला ?
पाणी भरणे, कपडे धुणे, घर झाडून-पुसून काढणे ही अंगमेहनतीचीच कामे आहेत. ही कामे करणा-या व्यक्तीना भूक जास्त लागते.

ही कामे करणारी व्यक्ति स्त्री असो अथवा पुरुष, त्यांना पुरेसे अन्न मिळणे गरजेचे असते.

माहीत आहे का तुम्हाला ?
मोठे होताना शरीराची वाढ वेगाने होते. म्हणून या वयात मुलांना आणि मुलींना भरपूर आहार मिळायला हवा.

pg77
सांगा पाहू

० एकाच दिवशी वर्गातील प्रत्येकांच्या घरी भोपळ्याचीच भाजी असेल का ? 
० रोज तेच तेच जेवण बनवले, तर तुम्हाला आवडेल का ? 
० आंबे आपल्याला वर्षभर का मिळू शकत नाहीत ?

० अन्नपदार्थातील विविधता

भुकेप्रमाणे आपण कमी जास्त खातो. त्यावरून आहार थोडा अहि की जास्त हे ठरते. ही झाली आहाराविषयी एक माहिती.

आपण कोणते अन्नपदार्थ खातो ही माहितीपण घ्यायला हवी. म्हणजे आहाराविषयीची माहिती पूर्ण होईल.

निरनिराळ्या लोकांच्या आहारांत निरनिराळे अन्नपदार्थ असतात.

त्याची कारणे कांय असतील ?

एका घरात रोज ठरावीकच पदार्थ बनवले गेले, तर तेच अन्नपदार्थ सतत खावे लागत्तील. जेवण कंटाळवाणे होईल. म्हणून अन्नपदार्थ आलटून पालटून करतात.

जेथे भात भरपूर पिकतो तेथील लोकांच्या खाण्यात भात जास्त असतो, तर ज्या भागात ज्वारी किंवा बाजरी जास्त पिकते, तेथील लोकांच्या जेवणात भाकरी जास्त असते. कांही भागांत गहू जास्त पिकतो. त्या भागात गव्हाची पोळी खातात. समुद्रात मासळी भरपूर मिळते. म्हणून कोकणातील लोकांच्या आहारात मासळी जास्त असते.

pg78

वर्षाकाठी ऋतुमानाप्रमाणे वेगवेगळ्या भाज्या आणि फळे वेगवेगळ्या वेळी मिळतात.त्याप्रमाणे आहारातील अन्नपदार्थातही फरक पडतो.

एखादा समारंभ असेल तर काही वेगळे अन्नपदार्थ करतात.सणासुदीच्या दिवशी गोडधोड जेवण करतात.

० आपण काय काळजी घ्यायची

प्रकृती चांगली हवी असेल तर अाहाराविषयी काळजी घ्यावी लागते.

म्हणून घरी बनवलेले सर्व पदार्थ खावेत.

न आवडणारे पदार्थ खायचेच नाहीत, असे करू नये.

मोड आलेल्या कडधान्याच्या उसळी आणि पालेभाज्या आहारात वारंवार असाव्यात.

अधूनमधून जेवणात दही किंवा ताक असावे.

वर्तमानपत्रात किंवा दूरदर्शनवर शीतपेयांच्या खूप जाहिराती असतात. अनेक खाद्यपदार्थांच्याही जाहिराती असतात. ते पदार्थ विकत घ्यावेत असा मोह पडतो. ते पदार्थ चवदार असतात. आकर्षक

वेष्टणात मिळतात, पण ते आरोग्याला चांगले असतीलच असे नाही.

आपण काय शिकलो

·         दिवसभरात जे खाद्यपदार्थ आणि पेयपदार्थ पोटात जातात, त्या सर्वांना मिळून 'आहार' म्हणतात.

·         वय, करावी लागणारी मेहनत आणि प्रकृती ही आहारात फरक पडण्याची कारणे आहेत.

·         त्रुतुमानाप्रमाणे मिळणा-या अन्नपदार्धामुळे आहारात बदल होतात.

·         वेगवेगळ्या भागात सहजपणे मिळणारे अन्नपदार्थ वेगवेगळे असतात. स्थामुळे लोकांच्या आहारात विविधता दिसते.

·         आहारात वेगवेगळ्या पदार्थाचा समावेश केल्याने शरीराच्या अन्नाविषयीच्या सर्व गरजा भागतात.

·         जाहिराती मध्ये दिसणारे आकर्षक व चवदार पदार्थ प्रकृतीला चांगले असतीलच असे नाही.

हे नेहमी लक्षात ठेवा

प्रकृती चांगली ठेवण्यासाठी अन्नाविषयी काळजी घ्यायला हवी.