20 आपले समूहजीवन

० वरील दोन चित्रांत तुम्हाला काय फरक दिसतो? 

० तुम्हाला कोणाची सोबत आवडते ?

० कोणता खेळ खेळायचा, हे तुम्ही कसे ठरवता?

 आपल्याला एकमेकांच्या सोबत राहायला आवडते. घरात आपण आई-वडिलांबरोबर राहतो.

आपल्याबरोबर आपले शेजारीही असतात. मित्र-मैत्रिर्णीना भेटलो नाही, तर आपल्याला करमत नाही. एवढेच काय मनीमाऊ आणि मोती कुत्रा दिसेनासे झाले, तरी आपण हिरमुसतो.

माणसांना समूहात राहायला आवडते. आपल्या कुटुंबात, शेजा-यामध्ये आणि आजूबाजूच्या माणसांच्या सहवासात राहणे म्हणजे समूहात राहणे होय.

परस्परावलंबी समूहजीवन

समूहजीवनाची गरज आपणा सर्वाना आहे. आपल्या आजूबाजूला मित्र-मैत्रिणी व इतर लोक नसतील, तर आपण कोणाशी बोलणार ? आपला आनंद,अडी-अडचणी कोणाला सांगणार ?

pg120

समूहात आपल्याला सोबत मिळते. सोबतीमुझे आपल्याला सुरक्षित वाटते. आपण एकमेकांना मदत करू शकतो. एकमेकांना मदत करणे म्हणजे सहकार्य. समूहात राहिल्याने आपल्याला इतरांची मदत होते. परस्पर सहकार्य हा समूहजीवनाचा सर्वात मोठा फायदा आहे. असे सहकार्य निर्माण होण्यासाठी नियमांची आवश्यकता असते.

जरा डोके चालवा

शेतकरी नसतील तर,  शाला नसेल, तर .....,  दवाखाना नसेल,तर.....  कच-याचे ढीग साठून राहिले तर .....

आपल्या दैनदिन गरजा समूहामुळे पुर्ण होतात. समूहात शिक्षण, आरोग्यसेवा पुरवण्याच्या सोई निर्माण करता येतात. गरजा भागबण्यासाठी वस्तू तयार कराव्या लागतात. त्याला आपण वस्तूचे उत्पादन म्हणतो. त्या वस्तू आपल्यापर्यंत आणून पोहोचवणे याला सेवा म्हणतात. गरजा पुर्ण होण्यासाठी उत्पादन व सेवा दोन्ही आवश्यक असतात. त्या अनेकांच्या सहभागातून मिळतात. एकच एक व्यक्ती सर्व वस्तूचे उत्पादन करू शकत नाही. सर्व प्रकारच्या सेवाही देऊ शक्त नाही. आपले समूहजीवन असे परस्परावलंबी असते.

समूहजीवनासाठी नियम

समूहजीवन नियमित चालण्यासाठी नियमांची गरज असते. आपण आपापसात अनेक व्यवहार करतो. ते नीट होण्यासाठी आपल्याला काही बंधने घालावी लागतात. त्यांना नियम म्हणतात. नियम पाळल्याने समूहजीवनात शिस्त येते.

pg121

सांगा पाहू

० खेळाला नियम का असतात ?

० नियमानुसार खेळण्याचे फायदे कोणते ?

० सांघिक खेळात सर्वात महत्त्चाची गोष्ट कोणती?

कोणताही खेळ खेळण्या पूर्वी खेळण्याचे नियम समजावून घेतले पाहिजेत. खेळाचे नियम सर्वासाठी सारखेच असतात. नियमांचे पालन सर्वच खेलाडूंनी करायचे असते त्यामुले खेळ सुरळीत चालतो.

अशाच प्रकारे समूहजीवन सुरळीत चालण्यासाठी आपण नियमांचे पालन केले पाहिजे. आपल्या जीवनात खेळाला फार महत्वाचे स्थान आहे. खेलामुळे सहकार्य, एकजूट हे गुण आपल्या अंगी बाणतात. खेळात हार-जीत यांपेक्षा सहभाग, जिद्द आणि जोश या गोष्टी महत्त्वाच्या असतात. खेळामुळे आरोग्य चांगले राहण्यास मदत होते.

खालील विधानांमधून समूहजीवनासाठी आवश्यक नियम शोधा. त्यांच्यापुढील चौकटींत बरोबर नियमांपुढे  अशी खुण करा.

० रांग तोडून बसमध्ये चढावे. । ।

० पांढ-या पट्ट्यावरून रस्ता ओलांडावा.  

० दुखापत झाल्यास लगेच प्राथमिक आरोग्य केंद्रात जावे। ।

० गळणाऱ्या नळाची ग्रामपंचायत किंवा तेथील स्थानिक शासनाला माहिती द्यावी

० तिकीट न काढता प्रवास करू नये.

काय करावे बरे ?

नियमांमुळे भांडण तंटे कमी होतात भेदभावाची शक्यता कमी होते.तुम्हाला काय वाटते?

हे नेहमी लक्षात ठेवा.

“एकएका साह्य करू| अवघे धरू सुपंथ ||”

आपण काय शिकलो

१ माणसाना समूहात राहायला आवडते

२ परस्पर सहकार्यं हा समूह जीवनाचा सर्वात मोठा फायदा आहे.

३. आपल्या दैनदिन गरजा समूहामुळे पुर्ण होतात.

४. समूहजीवन नियमित चालण्यासाठी नियमांची गरज असते.

५. खेळामुळे सहकार्य, एकजूट हे गुण आपल्या अंगी बाणतात.

६. खेळामुळे आरोग्य चांगले राहते.